Η εξέλιξη της μουσικής σημειογραφίας

You are currently viewing Η εξέλιξη της μουσικής σημειογραφίας

Η εξέλιξη της μουσικής σημειογραφίας

Απ’ τα πανάρχαια χρόνια, όλοι οι μουσικοί πολιτισμοί, ακόμη και εκείνοι της προφορικής παράδοσης, δοκίμασαν ν’ απεικονίσουν με διάφορα σημάδια τους μουσικούς ήχους, σ’ όλες τους τις παραμέτρους, τη χροιά, την έκταση, τη διάρκεια και προπαντός το τονικό ύψος.
Με τις σημειογραφίες αυτές, επιχειρήθηκε να συμβολιστεί, τουλάχιστον το ύψος, δηλ. η ανέλιξη, η διαδρομή μιάς μελωδίας.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι όλα αυτά τα είδη γραφής, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είχαν επινοηθεί σε περιόδους μεγάλης ακμής της μουσικής δημιουργίας, αλλά κυρίως σε περιόδους που πρυτάνευε η ανάγκη να περισωθεί μια μουσική που κινδύνευε να χαθεί.

ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΑ: Τρόπος με τον οποίο γινόταν υπενθύμιση των τονικών και ρυθμικών εναλλαγών ενός μέλους, με προκαθορισμένες κινήσεις του σώματος (χεριών – κεφαλής).

ΣΥΜΒΟΛΑ – ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ:
(Ινδικά – Αραβικά – Εβραϊκά – Αρχαιοελληνικά – Ρωμαϊκά – κ.α.).

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ: Παρασημαντική. Τα γράμματα της αλφαβήτου σε διάφορες θέσεις μαζί με άλλα σημάδια.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ: ΠΑΡΑΣΗΜΑΝΤΙΚΗ

  • Αλφαβητική (συνέχεια της Ελληνορωμαϊκής) – Σημαδόφωνα – Μουσική Στενογραφία (Κάθε σημάδι αντιπροσώπευε και μια μουσική φράση)
  • Εκφωνητική (4ος αιώνας) – Τόνοι και πνεύματα πάνω απ’ τις συλλαβές υποβοηθούσαν την μνήμη των ψαλτών.
  • Νευματική (8ος αιώνας – Αγκιστροειδής γραφή του Δαμασκηνού) – Πολύ δύσκολη
  • Γραφές Κουκουζέλη (13ο; αι.) – Βαλάσιου (17ος αι.) – Πέτρου Πελοποννήσιου. (18ος αι.)
  • 1814 καθιέρωση της ισχύουσας γραφής (Χουρμούζιος – Γρηγόριος – Χρύσανθος).


ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ:

Αποτελεί εξέλιξη της ελληνορωμαϊκής και πρωτοχριστιανικής γραφής.

5ος αιώνας: Βοήθιος – Αλφαβητική σημειογραφία

6ος αιώνας: η αγκιστροειδής γραφή του Πάπα Γρηγόριου – Χειρονομία

7ος αιώνας: Η Νευματική. (Σαν την εκφωνητική των Βυζαντινών)
Νεύματα: Απόστροφος – Τελεία – Βαρεία – Οξεία – Περισπωμένη και συνδυασμός αυτών.

11ος αιώνας: Τα νεύματα γράφονται πάνω και κάτω από μια οριζόντια γραμμή ΦΑ (Γέννηση πενταγράμμου!). Αργότερα προστίθεται άλλη του ΝΤΟ. Κάποτε οι γραμμές αυτές ήταν χρωματιστές (ΦΑ κόκκινη – ΝΤΟ κίτρινη – ΛΑ μαύρη – Γκουίντο ντ’ Αρέτσο). Αργότερα τα ονόματά τους σημειώνονται με γράμματα.

12ος αιώνας: Εισαγωγή των κλειδιών. Τα σύμβολά τους αποτελούν μια σταδιακή εξέλιξη των καλλιγραφικών αρχικών τους γραμμάτων. Το μέτρο του στίχου καθορίζει και το μουσικό μέτρο. ( Αρχ. Έλληνες – Τροβαδούροι)

13ος αιώνας: Ρυθμισμένη – Αναλογική μουσική (Περοτέν – Πιέρ ντε Λα Κρουά).
Το μουσικό μέτρο γίνεται ανεξάρτητο από το κείμενο. Οι φθόγγοι αποκτούν σταθερή διάρκεια.(Διαιρούνται στα τρία και όχι στα δύο όπως σήμερα. Το κανονικό μέτρο το τριμερές προς τιμήν της Αγίας Τριάδας) – Maxima – Longa – Brevis – Semibreves
(Ligatura = Ένωση – Η σημειογραφία αποκτά περισσότερη ακρίβεια)

14ος αιώνας: Τετράγωνη σημειογραφία. Αντικατάσταση των νευμάτων από ρομβοειδή ή τετράγωνα σχήματα που γράφονται πάνω σε οριζόντιες γραμμές (τρίγραμμο – εξάγραμμο – πολύγραμμο και συνηθέστερα, τετράγραμμο), που καθορίζουν σαφέστερα τα τονικά ύψη.
Υποδιαίρεση των φθόγγων στα δύο.

16ος αιώνας: Καθιέρωση πενταγράμμου και διαστολών.

Παρακάτω ακολουθεί μια παρουσίαση για την ιστορική διαδρομή της μουσικής σημειογραφίας, απ’ την αρχαιότητα έως σήμερα, με πληροφορίες και σχολιασμένες πηγές.

Άδεια Creative Commons
Αυτή η εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές .

Views: 458

Αφήστε μια απάντηση