Μονοφωνία

Πρωτόγονη εποχή:

Αναζήτηση της προέλευσης της μουσικής στον πρωτόγονο άνθρωπο και στις καθημερινές εκδηλώσεις της ζωής του. ΜΟΥΣΙΚΗ – ΡΥΘΜΟΣ.
Ανάπτυξη της ακουστικής ικανότητας του ανθρώπου, μέσα απ’ τα ηχητικά φαινόμενα, που παράγουν τα στοιχεία της φύσης.
Δημιουργία βάσεων για τη μουσική, όχι σαν τέχνη αλλά σαν μέσο έκφρασης ζωτικών αναγκών του ανθρώπου. ΧΟΡΟΣ – ΤΡΑΓΟΥΔΙ – ΜΙΜΙΚΗ.

4.000 π. Χ. και μετά:

Εμφάνιση αρχαίων πολιτισμών: Κίνας – Αιγύπτου – Ινδίας – Ασσυρίας και Βαβυλώνας – Ισραήλ – Ελλήνων – Ρωμαίων.
(Η Μουσική είναι η έκφραση του «υπεραισθητού» στον αισθητό κόσμο
(Επικρατεί το γενικό έναντι του προσωπικού – Θρησκεία)

1ος – 3ος αιώνας:

Γέννηση Βυζαντινής μουσικής.
Ανάπτυξη εκκλησιαστικού τραγουδιού.

4ος – 5ος αιώνας:

Ανάπτυξη Βυζαντινής μουσικής μετά το διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.)
Αμβροσιανό μέλος. (Αγ. Αμβρόσιος 340 – 397 μ.Χ. Μιλάνο)
Δημιουργία αντιφωνίας και πρωτοπαρουσίαση της χειρονομίας. (Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος – 390 μ.Χ.)

6ος – 7ος αιώνας:

Ακμή Βυζαντινής μουσικής, (εποχή Ιουστινιανού 527 – 565 μ.Χ.).
Πάπας Γρηγόριος (Ρώμη 540 – 604 μ.Χ.): Γρηγοριανό μέλος και αντιφωνάριο.

8ος – 9ος αιώνας:

Η Οχτώηχος του Δαμασκηνού. (676 – 756 μ.Χ.)
Η σχολή Στουδίου στην Κωνσταντινούπολη.
Σεκουέντσα ή πρόζα στην ανατολική εκκλησία.
Εξέλιξη Γρηγοριανού μέλους. (Η βάση της Πολυφωνίας)

10ος – 11ος αιώνας:

Λειτουργικό δράμα.
Εξάπλωση Γρηγοριανού μέλους απ’ τα μοναστήρια του Αγίου Γάλλου.
Η αρχή της παρακμής του Γρηγοριανού μέλους, (Γκ. ντ’ Αρέτσο – 995 – 1050 μ.Χ.)
Κάμψη Βυζαντινής μουσικής.

12ος – 13ος αιώνας:

Σχολή Κουκουζέλη (Ανατολική Εκκλησία)
Εμφάνιση Τροβαδούρων (12ος αιώνας).
Εμφάνιση Αρχιτραγουδιστών – Ερωτοτραγουδιστών (13ος αιώνας).

14ος αιώνας:

Παρακμή Ερωτοτραγουδιστών.
Επίδραση της ανατολικής μουσικής στο Βυζαντινό μέλος.
Περιφρόνηση Γρηγοριανού μέλους απ’ την ανερχόμενη πολυφωνία.

15ος – 18ος αιώνας:

Προσπάθεια απλοποίησης και καθιέρωσης μιας μόνιμης σημειογραφίας για τη Βυζαντινή μουσική.
Η καινούργια τέχνη (πολυφωνία), καταστρέφει την απλότητα της μονοφωνικής μελωδίας και την παραμερίζει εντελώς.

19ος αιώνας:

Ο Ρομαντισμός δίνει επιτέλους την αναγνώριση στο Γρηγοριανό μέλος και το καθιστά σαν το πιο κατάλληλο τραγούδι για τις ανάγκες της λειτουργίας.
Δίνεται η τελειωτική μορφή στη Βυζαντινή σημειογραφία.
(ΝΗ – ΠΑ – ΒΟΥ – ΓΑ – ΔΗ – ΚΕ – ΖΩ – ΝΗ) – Χρύσανθος Προύσης.

Μεσαίωνας: 500 – 1450 μ.Χ. (περίπου)

Το όραμα του ανθρώπου της μεσαιωνικής περιόδου αφορούσε σε μια υπερβατική αιωνιότητα, ισορροπούσε ανάμεσα στην κατάκτηση του υλικού κόσμου και την ενατένιση του αιωνίου. Σε αυτό το πλαίσιο τέθηκαν οι βάσεις του δυτικού πολιτισμού, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.

Επίκεντρο της μεσαιωνικής ζωής ήταν η χριστιανική θρησκεία, που, τουλάχιστον ως το 14ο αιώνα, πρόσφερε στους περισσότερους διανοούμενους μια κοινή βιωματική βάση. Η οικουμενικότητα που προσέδωσαν οι Ρωμαίοι στο χριστιανισμό βοήθησε να εξελιχθεί σε κυρίαρχη θρησκεία του δυτικού κόσμου, με πολλά στοιχεία “δανεισμένα” από το ρωμαϊκό πολιτισμό. Παράλληλα, η αξιοποίηση του κελτικού πολιτισμού στο βορρά και των υπόλοιπων “βαρβαρικών” λαών, οι ελληνικές βάσεις στην Ανατολή, αλλά και η άνοδος του Ισλάμ κατά τον 7ο αιώνα οδήγησαν σε αυτό τον τροποποιημένο πολιτισμό που αποτέλεσε το θεμέλιο της μεσαιωνικής Δύσης.

Συνοψίζοντας τα κύρια ιστορικά χαρακτηριστικά της εκτενούς αυτής περιόδου θα πρέπει να πούμε ότι οι θρησκευτικοί ύμνοι και ψαλμοί ήταν ο βασικός κορμός της μουσικής δημιουργίας. Το Λειτουργικό – αργότερα Γρηγοριανό – Μέλος (το εκκλησιαστικό “υμνολόγιο”) αναπτύχθηκε από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια, καθώς ο χριστιανισμός εξαπλωνόταν από την Ιερουσαλήμ στη Μικρά Ασία, τη Βόρεια Αφρική και την Ευρώπη συλλέγοντας μουσικές επιρροές. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην όλη διαμόρφωση της δυτικής μουσικής και ένωσε την πρώτη χριστιανική εποχή με το σήμερα. Θεμελιώδους σημασίας ήταν επίσης η εξέλιξη της μουσικής σημειογραφίας, καθώς χωρίς αυτή δεν θα ήταν δυνατή η περαιτέρω ανάπτυξη της συνθετικής διαδικασίας ούτε βέβαια η διάσωση μουσικών ντοκουμέντων.

Μέσα στη μακρόχρονη και σύνθετη εποχή του Μεσαίωνα η δυτική μουσική πέρασε από τη μονοφωνία (μια μόνο μελωδική γραμμή ανεξάρτητα από τον αριθμό των ερμηνευτών) στο θαυμαστό κόσμο της πολυφωνίας (περισσότερες από μία μελωδικές γραμμές, που κινούνται ανεξάρτητα). Σε όλες τις ιστορικές περιόδους που η γεωγραφική διάδοση των ιδεών παρέμενε μια αργή διαδικασία, η καλλιτεχνική δραστηριότητα αναπτύχθηκε κυρίως σε μέρη που υπήρχε μια ζωντανή πολιτιστική ατμόσφαιρα – στα μοναστήρια, στις Αυλές βασιλιάδων και ευγενών και αργότερα στις πόλεις. Συνθέτες, ποιητές και φιλόσοφοι μετακινήθηκαν προς τέτοιου είδους κέντρα για την εκπαίδευσή τους ή για αναζήτηση πατρώνων. Η έλλειψη επικοινωνίας εξασφάλισε τη διατήρηση της ταυτότητας της κάθε περιοχής, κάτι που από το 15ο αιώνα άρχισε να ατονεί, δίνοντας τη θέση του σε ένα στιλ του οποίου τα κύρια χαρακτηριστικά ήταν πανευρωπαϊκά.

ΠΟΛΥΦΩΝΙΑ

Μεσαίωνας: 9ος αι. – 1450 μ.Χ. (περίπου)

ARS ANTIQUA